Esenler

Esenler, İstanbul'un ilçelerinden biridir. Kuzeyde Bayrampaşa, güneyde Güngören, güneydoğuda Zeytinburnu, batıda Bağcılar ilçeleriyle komşudur. Esenler, 18 mahalleden oluşmaktadır ve yüzölçümü toplam 5.227 hektardır.

Esenler, çevresindeki ilçelerden farklı olarak, sanayi merkezi olmaktan çok bir yerleşim merkezi özelliğindedir. Esenler'i Davutpaşa yoluna bağlayan Ayazma yolu üzerindeki su kontrol kuyuları, şimdi Belediye oto Garajı olarak kullanılan Üçyüzlü, Ayazma Çeşmesi, Su Terazisi ve garaj içinde yıkık vaziyette olan Kilise güzel bir mimari örnek olarak karşımıza çıkar. İstanbul surlarının yıkılmasından sonra bu bölge toprakları askeri bakımdan önem kazanmıştır. İlçe Tarihinin İstanbul Tarihi içinde mütalaa edilmesi gerekir. İlçe tarihi eser bakımından zengin sayılmaz. Bizans ve Osmanlı dönemine ait çeşme, su kemeri, su terazisi ve sebil günümüze ulaşan tarihi yapılardır. Bu eserlerin de kitabeleri tahrip edildiği için yapım tarihleri hakkında bilgi vermek mümkün değildir. Bunlar: Avas kemeri, Atışalanı Çeşmesi, Atışalanı Sebili, Menderes Çeşmesi (Litros Ayazması), Yavuz Selim Çeşmesi ve Nene Hatun Çeşmesi.

Tarihi

Esenler, Bizanslılardan kalma bir yerleşim alanıdır. Bu bölgenin en eski ahalisi Litros (Esenler) ve Avas (Atışalanı) adlarıyla kurulan köylerde yaşayan Rumlar’dır. Esenler ve Atışalanı Köyleri eski tarihlerde Bizans'ın şaşalı devirlerinde İstanbul'un Türk'ler tarafından fethine kadar Bizans köyleri olup, Bizans İmparatorluğu'na türlü tarım ürünleri yetiştirerek ekonomik katkıda bulundular.

Osmanlı döneminde Mahmutbey nahiyesi içerisinde birer Rum yerleşim yeri olan Litros ve Avas köylerinin etnik yapısı, Lozan Antlaşması'yla değişmiştir.

Cumhuriyet döneminde Rum kökenli halkın Yunanistan’a göç etmesiyle boşalan köylere, Doğu Mekodanya’dan gelen Türkler iskan ettirilmiştir. Uzun yıllar mübadele köyü konumunda kalan Litros ve Avas isimlerini 1930’lu yıllara kadar korudu. 1937 - 1940 yıllarında ise isimleri gerçekleştirilen değişiklikle Litros-Esenler, Avas-Atışalanı olarak Türkçeleştirilmiştir.

İstanbul surlarının yıkılmasından sonra bu bölge toprakları askeri bakımdan önem kazanmıştır. İlçe Tarihinin İstanbul Tarihi içinde mütalaa edilmesi gerekir.

İlçemiz, tarihi eser bakımından zengin olmamakla birlikte Bizans ve Osmanlı dönemine ait bazı tarihi eserler zaman içersinde tahrip olmasına rağmen günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır. Söz konusu eserlerin çoğunun dönemine ait net bilgiler bulunmamaktadır.

İlçemizde Bizans ve Osmanlı döneminde su ihtiyacının karşılanması ve suyun kontrolü amacıyla yapılan bazı eserler bulunmaktadır. Bu eserlerden en önemlisi Kemer Mahallesinde bulunan 17. Yüzyılda Tepedelenli Ali Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan 168 metre uzunluğundaki "Avas Kemeri"dir. Ayrıca ilçemiz Havaalanı, Namık Kemal ve Menderes Mahallesinde olmak üzere Bizans ve Osmanlı dönemine ait 3 adet Tarihi Çeşme bulunmaktadır. Nine Hatun Mahallesi İnönü Caddesinde su basıncı ölçmek amacıyla yapıldığı tahmin edilen bir de "Su Terazisi" vardır. Bölgede dönemin su ihtiyacına yönelik olarak yapılan ve günümüze kadar ulaşan son tarihi eser ise Havaalanı Mahallesinde bulunan "Su Mahzeni"dir. Bu mahzenin Bizans döneminde sarnıç olarak kullanıldığı, Osmanlı döneminde ise sebil haline dönüştürüldüğü rivayet edilmektedir.

Günümüze kadar ulaşan tarihi eserlerden bir diğeri Menderes Mahallesindeki hakkında hemen hiç bilgi olmayan tarihi yapıdır. Çatısı yıkılan ve sadece 4 duvar kalıntısı bulunan bu eser 2010 yılında restore edilerek Dijital Kütüphane haline getirilmiştir.

Esenler’deki tarihi eserlerin son örnekleri şimdilerde Yıldız Teknik Üniversitesi’nin Davutpaşa yerleşkesindeki bulunan tarihi eserlerdir. Bunlardan ilki II. Abdulhamit döneminde yapılan ‘’Davutpaşa Kışla Binasıdır’’. Diğer bir eser ise Sultan Abdulhamit zamanında yapılan iki kattan oluşan ‘’Askeri Fırın’’dır. Günümüze kadar ulaşan son tarihi eser ise Padişah III. Mehmet zamanında (1595-1603) yapımına başlanan ve I. Ahmet zamanında (1603-1617) bitirilen Mimarı Dalgıç Ahmet Ağa olan Otağ-Hümayun (Taş Kasrı)’dır. Otağ-ı Hümayun 2010 yılında restore edilmiş olup, şimdilerde kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılmaktadır.

İlçemiz 29.12.1993 tarih ve 21803 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 3949 sayılı Kanun ile “Esenler İlçesi” adıyla Güngören İlçesinden ayrılarak İstanbul İli’nin 32’nci ilçesi olarak kurulmuş ve 15.12.1994 tarihinden itibaren faaliyete geçirilmiştir.

İlçemizin toplam yüzölçümü 1.884.5 ha’dır. (18.84 Km²) 770 ha. (7.7 Km²) askeri alan olup, 1.114.5 ha. (11.14 Km²) imar alanıdır. İlçemiz Bayrampaşa, Gaziosmanpaşa, Zeytinburnu, Güngören ve Bağcılar İlçesine komşudur. Rakımı 100 metredir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarına göre ilçemizin nüfusu 461.072’dir. Bu nüfusun % 49.0’a tekabül eden 225.470’i kadın, % 51.0’e tekabül eden 235.602’si erkek nüfustur. İlçemizde Km²’ye 42.100 kişi düşmektedir.

Esenler Resimleri

Kaynak